Xu thế phát triển công nghệ sấy nông sản trong những năm tới

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, nhu cầu tiêu dùng an toàn – tiện lợi tăng cao và áp lực cạnh tranh từ thị trường xuất khẩu, việc bảo quản và chế biến sau thu hoạch đang trở thành yếu tố sống còn của ngành nông nghiệp Việt Nam. Trong đó, công nghệ sấy nông sản đóng vai trò then chốt giúp nâng cao giá trị, kéo dài thời gian bảo quản và giảm thất thoát sau thu hoạch.

Vậy đâu là những xu hướng nổi bật trong phát triển công nghệ sấy nông sản trong những năm tới?

1. Công nghệ sấy kết hợp (Hybrid Drying)

Thay vì chỉ dùng nhiệt đối lưu hoặc nhiệt bức xạ, nhiều dòng máy sấy hiện nay tích hợp sấy nhiệt – bơm nhiệt – vi sóng – hồng ngoại, tạo ra hiệu quả vượt trội:

• Giảm thời gian sấy từ 30–50%.

• Giữ màu và hương vị gần như nguyên bản.

• Tiết kiệm năng lượng và tăng độ đồng đều của sản phẩm.

Công nghệ này đặc biệt phù hợp với hoa quả nhiệt đới (xoài, mít, chuối), thảo dược, thực phẩm chức năng.

2. Ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và Internet vạn vật (IoT)

Xu hướng số hóa và thông minh hóa đang len lỏi vào lĩnh vực sấy nông sản. Các dòng máy sấy thông minh hiện nay có khả năng:

• Tự động điều chỉnh nhiệt độ, độ ẩm, tốc độ gió theo từng giai đoạn sấy.

• Tích hợp cảm biến theo dõi chất lượng không khí và độ ẩm sản phẩm.

• Điều khiển từ xa qua điện thoại, máy tính bảng.

Giải pháp này giúp người vận hành tiết kiệm nhân công, giảm sai số và tối ưu chi phí sản xuất.

3. Phát triển công nghệ sấy lạnh và sấy đông khô (thăng hoa)

Với những sản phẩm cần giữ nguyên giá trị cảm quan và cấu trúc dinh dưỡng như: dâu tây, nấm, sầu riêng, các loại thảo dược quý, công nghệ sấy lạnh và sấy thăng hoa đang là lựa chọn hàng đầu.

• Sấy lạnh giữ màu tươi, vị ngọt và cấu trúc xốp.

• Sấy thăng hoa (freeze drying) làm khô sản phẩm ở nhiệt độ thấp bằng cách chuyển nước từ thể rắn sang hơi, giữ nguyên đến 95% dưỡng chất.

Mặc dù chi phí đầu tư cao, nhưng công nghệ này phù hợp với chuỗi sản xuất thực phẩm cao cấp và xuất khẩu.

4. Máy sấy modul hóa – phù hợp quy mô vừa và nhỏ

Trong những năm tới, sẽ có sự dịch chuyển từ máy sấy công nghiệp lớn sang các dòng máy sấy modul, công suất từ 50kg đến 2 tấn/mẻ, phù hợp cho:

• Hợp tác xã nông nghiệp

• Doanh nghiệp vừa và nhỏ

• Các hộ chế biến nông sản tại chỗ

Máy thiết kế nhỏ gọn, dễ vận hành, dễ mở rộng công suất, chi phí đầu tư hợp lý, giúp xã hội hóa công nghệ sấy đến tận vùng trồng.

5. Sấy tiết kiệm năng lượng – hướng tới “net-zero”

Để giảm chi phí sản xuất và bảo vệ môi trường, xu hướng sấy nông sản trong tương lai sẽ tập trung vào:

• Tái sử dụng khí nóng sau sấy.

• Cải tiến vật liệu cách nhiệt.

• Ứng dụng năng lượng mặt trời kết hợp sấy điện hoặc sấy bơm nhiệt.

• Tích hợp bộ trao đổi nhiệt để tận dụng nhiệt thải.

Những công nghệ này giúp giảm 20–40% chi phí điện năng, đồng thời đáp ứng các tiêu chuẩn xanh của thị trường quốc tế.

6. Chuỗi chế biến khép kín: Từ sơ chế – sấy – đóng gói – truy xuất nguồn gốc

Không chỉ dừng lại ở khâu sấy khô, doanh nghiệp ngày nay cần đầu tư chuỗi khép kín:

• Máy rửa, cắt, gọt trước sấy.

• Dây chuyền đóng gói hút chân không, in date.

• Phần mềm truy xuất nguồn gốc, mã QR cho từng mẻ hàng.

Đây là yêu cầu bắt buộc để xây dựng thương hiệu sản phẩm nông sản khô chất lượng, minh bạch và sẵn sàng xuất khẩu.